«Ni musikarekin bizi naiz txikitatik eta hasi naiz ikusirik mundu honetan ez nuela gauza handirik egitekorik, musikarekin nituen harremanak eta horietarik hartzen nituen plazer batzuk. Pixkanaka lan egin dut, gitarrarekin hasi eta pianoarekin loturak hartu ditut. Ni baino trebeago batzuekin topatu naiz eta lan hori konponketa lana da...». Hala definitu du Peio Serbiellek bere musika ulertzeko modua. Baina bere musika ulertzeko moduak ez ezik, bere ahotsaren erabilera bereziak ezberdintzen du mauletarrak. Pantxoa eta Peioren kantu bat entzunda hasi ei zen konposatzen. Gitarrarekin hastapenetan, pianoa jotzen azkenaldian.18 urte zituela, euskara ikasi zuen, eta 80ko hamarkadaren erdialdean Urrakoa kantu ikuskizuna eratu zuen Txomin Hegi kantari, antzezle eta idazlearekin. Garai hartako borroka kantutik atera eta zerbait pertsonala eta barnekoia eskaini nahi zuten. Orduan hasi zen kantuak sortzen, besteren poemak abestuz sarritan (Itxaro Borda poetarenak bereziki).

1989an argitaratu zuen lehen diskoa, Agorila diskoetxearekin: marrazki batean harridura ikur bat ikusten da diskoaren azalean. 1990ean, Radio Francek antolatutako lehiaketa irabazi zuen, Perigueux hirian, eta Universal diskoetxe multinazionalak bi diskorako kontratua egin zion. Bigarren diskoak Peio Serbielle (Polydor-Universal, 1992) zuen titulu. Hartan bildu zituen "Ara nun diran" eta "Maiteminaren kantuak" abestiak. Montrealen (Quebec), Bulgarian, La Rochellen (Frantzian), Parisen eta Alemanian abestu zuen, 1993 eta 1994. urteetan.

1994an kaleratutako diskoan (Zuk egin gaua, Polydor-Universal), maitasuna da gai nagusia. «Amodiozko istorioak unibertsalak dira. Herri bakoitzak badu amodiozko istorioari buruz errateko manera bat, bere forma. Horrekin joaten gara besteengana», azaldu zuen elkarrizketa batean (1). Sarajevori abestu zion kantu batean, "Sarajevo dantzan," baina «beste edozein herritakoa izan daiteke» bertan agertzen duen egoera aldrebesa. Bi disko horietan Jean Pierre Mader musikari eta ekoizle frantziarrarekin lan egin zuen Serbiellek. Ordurako kantari profesionalaren bidea hartua zuen, eta ez zitzaion damu. «Aukera hori egiten delarik, bizitza triste batetatik ateratzeko, arnasaren hartzeko egiten da, pixka bat ametsetan biziz ere (...). Uste dut gure lurra galtzen ari garela, bizi baikara galdu bagenu bezala. Alta, bortxatuak gara irabaztera: mundua horretara doa, ezberdintasunetara, ez da beste aterabiderik. Zergatik hain hertsiak egon?» (2).

1997an, bere obrarik garrantzitsuena argitaratu zuen: Euskadi kanta lur (Sony, 1997). Musikari eta abeslari asko bildu zituen lan horretan (Maddi Oihenart, Arantxa Irazusta, Olatz Zugasti, Kepa Junkera, Txakun taldeko Pascal Indo eta Txomin Larronde, Ametsa abesbatza...), herri kantuen bestelako ikuspegia eskaintzeko. Disko hori, Serbielleren hitzetan, «bidaia moduko bat da: etxetik atera, eta beste auzo, bizilagun, herri, jente batzuk aurkituz eta ezagutuz bere burua aberasten duenaren bidaia».

Isilik eman zuen denbora bat, diskorik argitaratu gabe, munduan bidaiari, munduko jende, leku eta musikak ezagutzen. Ekialdeko Alemanian, Bulgarian, Korsikan, Kanadan eta Espainian zehar, bere musikak besteenekin nahasiz. Horren froga dira besteren diskoetarako egin izan dituen laguntzak. Besteak beste, Richard Gallianorekin, Bulgariako Angelite abesbatzarekin eta Sweetness gospel abesbatzarekin lan egin izan du.

Frantziako Poliziak 2004ko urrian atxilotu zuen, ETA erakunde armatuaren aurkako operazio batean, eta hamasei hilabetez egon zen kartzelan. Euskal Herriko eta Frantziako hainbat kulturgile eta politikarik Serbielle aske uzteko eskatu zuten idazki baten bidez. Idazkia sinatu zutenen artean, Renaud eta Georges Moustaki kantariak, Didier Borotra Miarritzeko auzapeza, Jakes Abeberri Miarritzeko zinegotzia eta Gerard Onesta Europako Parlamentuko lehendakariordea zeuden. Atxilotu zutenerako amaituta zeukan bere hurrengo lana, eta hasieran Sony diskoetxeak argitaratzeari uko egin bazion ere, kontratua bete eta Egon: le chant des légendes basques (2006) kaleratu zuen. Xavier Marcos eta Philippe Pallaro konpositore eta ekoizleekin ondutako disko horrekin, aspaldiko amets bat bete zuen Serbiellek: Aizkoa koruarekin eta Bordeleko Orkestra Nazionalarekin lan egitea. Urrats bat aurrera, bere musika ibilbideko lanik handinahiena egiteko asmoa zuen: lan hirukoitz bat, Euskal Herriko eta munduko hainbat musikarirekin elkarlanean.

2006ko otsailean kartzelatik irten eta askatasuna dastatu ostean argitaratu zuen triptiko horretako lehena: Naiz (H.K. Records, 2007). «Horrelako bizipen batetik ez da dohainik ateratzen», esan zuen Serbiellek. Eta kartzelako egonaldiak sakonki markatu zuela aitortu. Renaud kantari frantziarra, Nadine Rossello errezitatzaile italiarra, Xaramela abesbatza, Arnaga hari laukotea eta Philippe Ezkurrak, besteak beste, lagundu zioten Serbielleri diskoa osatzen. Naiz diskoa hirukoaren lehen oina da, gero Zara eta Gara lanak gauzatzeko helburua baitu dagoeneko Serbiellek.

2008. urtean Xan naiz ni film laburrean parte hartu zuen Serbiellek, Marc Large diseinatzaile eta idazlearekin eta Patrice de Villemandy zinemagilearekin. Pirinioetako mitologia eta kondairei buruz Largek idatzitako Xan de l'ours liburuan oinarrituta dago filma. Serbiellek ahotsa eta musika jarri ditu.

Testua: Jon Benito

• (1) Argia, 1.286. zenbakia, 1990eko apirilaren 1a
• (2) Euskaldunon Egunkaria, 1994ko abenduaren 11