Fermin Muguruzaren disko batean aritzeko test bat egin behar da aurretik zure ezagupenen maila frogatzeko: nor da Leonard Peltier? (ikus www.freepeltier.org). Eta John Trudell? -ez al duzue ezagutzen kantari indiar honen istorio tragikoa?-. Bidearteak eta deabrua Robert Johnsonen bizitzatik atera al ditu Ferminek? In-komunikazioa Laboari harturiko mailegua al da? Hiri Debekatua Pekin ala gastiz dugu? Drama'n' bass and drum'n' basque? Bilbao dugu Casablanca filmeko Paris eguneratua? Tigrea, dragoia eta Legaleon T antzerkigileak lagunak al dira? Hitz globalizatuen giro honetan, Ferminen zalantzak sakabanatzen dira: Zubizuriaren beste aldean dena idaztear dago; bidartean noraezean, baina aurrera jo behar; Estatu Batuak living la vida loca, telebistaren laguntzaz; Operación Triunfo buruak zuritzeko; euskararen etorkizuna parke tematiko surrealista batean... Zuri eta beltzeko azaletik azken kantura arte (Zubizuria-ren minutu bateko reprise-ra, gitarra akustiko bakar batez) gauza asko aldatu dira Ferminen lanean... nortasun berdina mantentzeko. Hasteko, musikariak: Hechos Contra el Decoro taldeko hiru musikari, Kataluniako haize atal galanta (Gorka Benitez saxo jole bilbotarra barne), eta emakumezko madrildar ahots ezberdin pare bat (Begoña Bang-Matu ska kidea eta Eva Reina flamenkozalea), bertoko musikariak ahaztu gabe: Mikel Abrego, Mikel Azpiroz, Joseba Tapia -lan nabarmena bete du trikia bere lekua kokatzeko- eta Selektah Kolektiboko DZ scratchetan. Paisaia honetan, erosoago sentitzen den lurraldean murgiltzen da Fermin: kantuen erdia baino gehiago reggae soinuan garatzen dira; bestaldetik drum'n' bass, soul, r&b, dub, hip hop -aupa Arianna Puello, aupa Rude boloniarra- eta beste mundu beroak biraka ari dira. Dirudienez, Fermin lasaitu egin da, eta material berria beste modu batean lantzen du, pertsonalagoa bihurtuz. Kantu batzuk oso irrati zaleak dira, baina besteetan dautza, hain zuzen, lan honen arriskuak eta lorpenak. Kontrako zerbait aipatzeagatik, labur samar iruditzen zait albuma, eta bizpahiru aldiz silabak behartuta sartzen dira melodiaren metrikan. Gainerantzean, lan biribila eta orekatua.